Czy wiesz, jakie prawa przysługują pracownikom w trakcie upałów?

Praca latem może stać się nie lada wyzwaniem, zwłaszcza wówczas, gdy temperatura przekroczy 30° C. Czy wiesz, czego możesz w takiej sytuacji wymagać do swojego szefa? Jakie prawa przysługują pracownikom?

Szczęśliwi ci, którzy latem mogą pozwolić sobie na wakacyjny wypoczynek nad morzem czy gdzieś indziej w plenerze… Gorzej ma cała reszta, która musi pozostać w pracy: w biurze, na halach produkcyjnych, na budowie, etc. 

Panujący na zewnątrz skwar i wysokie temperatury skutecznie przeszkadzają nam w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Co zrobić, aby nasza wydajność nie spadała? Cóż, po pierwsze należy powiedzieć, że pracodawca ma obowiązek zapewnienia swoim pracownikom odpowiednich warunków termicznych w miejscu pracy.

Udowodniono, że w ciągu lata produktywność pracowników spada o 20% - wbrew pozorom to wcale nie jest mało. M.in. z tego powodu głównie w interesie pracodawcy leży zapewnienie pracownikom odpowiednich warunków pracy.

Sprawdź, czego możesz żądać w upalne dni. Ile wody przysługuje pracownikowi, jak powinno być przygotowane jego miejsce pracy i czy pracodawca powinien skrócić czas pracy przez wysokie temperatury?

Bezpłatne zimne napoje
Pracodawca powinien zagwarantować swoim pracownikom dostawę zimnych napojów (szczególnie, jeśli pracownicy wykonują pracę w warunkach uciążliwych – czyli tam, gdzie na otwartej przestrzeni temperatura przekracza 25° C oraz jeśli w biurze (zakładzie pracy czy na hali fabrycznej) temperatura przekroczy poziom 28° C. Przepisy prawa nie określają jednoznacznie ile wody przysługuje na jednego pracownika w trakcie upałów: powinny to być takie ilości, które zaspokoją potrzeby pracownika podczas całego dnia pracy. 

Z pewnością osoby pracujące fizycznie otrzymają większy przydział, gdyż ich zapotrzebowanie jest większe aniżeli pracowników biurowych. Niektóre firmy określają przydziały wody odpowiednimi regulacjami w wewnętrznych regulaminach pracy. Ważne jest to, że napoje mają być dostępne przez cały czas wykonywania pracy, by pracownicy mogli zaspokoić pragnienie. Bez znaczenia, czy woda będzie dostępna z dystrybutora czy może butelkowana. 

Ciekawostka:

Nie wszyscy wiedzą, że dodatkowo pracownikom wykonującym prace na otwartej przestrzeni - przy których mogą się pobrudzić a nie mają dostępu do wody bieżącej, pracodawca ma obowiązek dostarczyć do mycia około 90 litrów wody dziennie na każdego pracownika.

Jakie regulacje towarzyszą w/w obowiązkom pracodawcy?
Zgodnie z art. 232 Kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany zapewnić nieodpłatnie odpowiednie napoje i posiłki dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych. Doprecyzowanie tego obowiązku znajduje się w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów.  Wskazane przepisy nie określają, przez jaki wymiar czasu pracy pracownika powinna się utrzymywać wskazana temperatura tak, aby pracodawca musiał spełnić ten obowiązek. Przyjmuje się zatem, że pracodawca musi dostarczać pracownikom napoje zawsze, gdy temperatura przekroczy określony poziom wysokości.

Czyli pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym:

1. W warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25° C,
2. W warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCl) powyżej 1000,
3. Przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10° C lub powyżej 25°C,
4. Przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
5. Na stanowiskach racy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.

Uwaga! Pracodawca nie może nie wydawać podwładnym napojów i w zamian za wypłacenie im ekwiwalentu pieniężnego.  Należy też podkreślić, że brak dopełnienia wyżej wskazanych obowiązków pracodawcy, może skutkować zawiadomieniem przez pracowników inspekcji pracy. Powyższe może skutkować nałożeniem na pracodawcę grzywny.

Warunki klimatyczne w miejscu pracy
Pracodawca musi zadbać o to, by w czasie upałów zapewnić swoim pracownikom odpowiednią do pracy temperaturę w pomieszczeniach, gdzie wykonują oni swoje obowiązki zawodowe. Doskonale sprawdza się w tym momencie klimatyzacja a jeśli nie, to co najmniej odpowiednie wentylatory. Ważne też są rolety i żaluzje – zmniejszają dostęp promieni słonecznych, co przyczynia się do zachowania pewnego poziomu temperatury a promienie słoneczne nie odbijają się od monitorów i nie rażą pracowników w oczy. 

W tym przypadku przepisy również nie określają jasno, jaka jest dopuszczalna maksymalna temperatura (poza wyjątkiem przepisów dotyczących zatrudniania pracowników młodocianych, którzy nie mogą wykonywać swoich pracowniczych obowiązków, gdy temperatura w pomieszczeniu przekracza 30° C a wilgotność powyżej 65%; poza tym pracodawca powinien szczególnie zatroszczyć się o kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także o osoby niepełnosprawne). W każdym innym przypadku pracodawca jest zobowiązany przepisami do minimalizowania skutków upału: poprzez odpowiednie zabezpieczenie okien, by światło słoneczne nie utrudniało pracy, oraz działania zmierzające do utrzymania optymalnej temperatury w pomieszczeniach.

Czy wiecie, że pracodawcy posiadający klimatyzację nie mogą schładzać powietrza zbyt mocno ani nadmiernie hałasować? Oczywiście klimatyzacja i wentylacja musi być regularnie czyszczona.

Czy pracodawca ma obowiązek skrócić czas pracy?
Zgodnie z regulacjami tropikalne upały nie są wystarczającym powodem do skrócenia czasu pracy. Pracodawca jednak ma w tym zakresie pewną swobodę i może, jeśli uzna za stosowne, wprowadzić przerwy lub skrócić czas pracy – przy czym oczywiście nie ma prawa z tego powodu obniżać pracownikom wynagrodzenia.

Nie wszyscy też pewnie wiedzą, że w trakcie upałów osoby, które źle je znoszą (omdlenia, zasłabnięcia, etc.) mogą, z powodu wysokiej temperatury opuścić miejsce pracy bez utraty wynagrodzenia za czas takiej nieobecności. Ważne, aby nie robić tego samowolnie i poinformować przełożonego.

Praca w plenerze a upały
Jeśli pracownik wykonuje swoją pracę w słońcu, może zażądać od pracodawcy przeniesienia do chłodniejszego miejsca. Możesz też poprosić o wolny dzień, powołując się na przepis kodeksu dotyczący pracy w warunkach zagrażających życiu lub zdrowiu.

Dress code a upały
W upalne dni bardzo dotkliwe dla wielu z nas staje się też noszenie oficjalnych strojów. Na szczęcie w wielu firmach pracodawcy wprowadzają swego rodzaju dyspensę i umożliwiają pracownikom pozbycie sie krawatów czy marynarek. We wszystkich innych sytuacjach obowiązują podstawowe zasady dress code’u, o których pisałam w artykule pt.: „Letni business dress code – znasz?”